Những tấm bia đá hoặc bài minh trên chuông đồng, thường ghi công việc nhà chùa, công đức thập phương đóng góp, hay chép những bài thơ, để những lời hay ý đẹp ca ngợi cảnh sắc nơi đây…
Các tấm bia đều ghi bằng chữ Hán Nôm, chỉ có hai tấm bia (một dựng ở nhà bia chùa Thiên Trù, một dựng ở khu chùa Bảo Đài Tuyết Sơn, là chữ quốc ngữ. Có những tấm bia nghệ thuật thư pháp rất đẹp, rất sinh động, như đặc bút của chúa Trịnh Sâm (“Nam thiên đệ nhất động “, “Sơn thủy hữu tình “, “Kì sơn tú thủy …”), hay như tấm bia khắc bài thơ chữ thảo tuyệt đẹp của Phó sứ Bùi Dỵ ở trong động Hương Tích.
Những tấm bia cổ hay bài minh trên chuông cổ được phiên âm, dịch ra chữ quốc ngữ. Ở đây chúng tôi xin giới thiệu văn tự của một số tấm bia cổ, văn chuông cổ có quan hệ thời gian với lịch sử xây dựng Chùa Hương để cùng quý khách tham khảo và nghiên cứu.
THIÊN TRÙ TỰ THỦY TẠO
THIẾT THỔ THẠCH PHÚC CƠ SÙNG KIẾN KIM
DONG BẢO ĐIỆN BI KÝ
Quốc bảo nhi quốc thế tôn an, dân kỳ, nhi dân an phú thọ, dĩ vi công đức phúc đẳng hà sa. Thế thế công chứng bồ đề, sinh sinh viên thanh Phật đạo, vĩnh truyền thiên cổ dĩ hiểu hậu lai.
Nhất hưng công hội chủ cập thập phương công đức quả mãn viên thành sở hữu tính danh khai tuần vu hậu.
CHÙA THIÊN TRÙ TỪ BUỔI ĐẦU
ĐẮP NỀN ĐẤT ĐÁ DỰNG CHÙA VÀNG ĐIỆN BÁU,
TẠC BIA GHI LẠI
Thời ấy giáo pháp của Đức Thế Tôn đã lưu truyền rộng khắp, nhiều a tăng kỳ kiếp các nơi biết. Từ đời xưa cho đến nay đạo phật mở mang rộng lớn, giáo pháp chân chính.
Ơn đức Như Lai Vân Thủy Thiền thiên đạo Viên Quang Chân nhân được nhà vua ban ở Thượng lâm viện, Tăng lục ty Hòa thượng Viên Giác Tôn Gỉa.
Hòa thượng thanh bạch một long chuyên lo việc tam bảo, trong tu giữ động Hương Tích quý, ngoài thì xây dựng cảnh Phật Thiên Trù, khuyến giáo thập phương cùng góp công đức. Phúc trời lâu dài lưu mãi hương đăng ở chùa, việc Phật được tròn quả phúc.
Dân cầu dân yên vui phú quý”.
Do có được công đức như cát sông Nại Hà đời đời đều chứng lộc bồ đề, người người đều là tâm Phật truyền mãi ngàn năm cũng biết công đức tròn quả phúc, đều ghi rõ họ tên.
Đường Hào huyện, Đường Hào xã, Thượng Vỵ thôn. Thị nội cung tần Mai Thị Cự tức Đào Thị Cự hiệu Diệu Trường, Mai Thị Nhiên tức Đào Thị Nhiên hiệu Diệu Trừng hậu Phật …
Vương Chính phi Quốc thái mẫu Trịnh Thị Ngọc Lung hậu phật.
Quận chúa Trịnh Thị Ngọc Giang hiệu Diệu Lan Chân nhân ở ốc Biện Thượng, xã Sóc Sơn, huyện Vĩnh Phúc cùng quý quan Nguyễn Đăng Lục công đức cổ tiền 20 quan.
Phó tướng Phái Quận công Trịnh Du thân mẫu Trần Thị Đề hiệu Diệu Đê cúng 2 quan. Vũ Thị Bàn hiệu Diệu Thu, tín quan tham đốc Trí Mỹ Hầu, Trịnh Bính tự Đào Hồng Huy Đức Chân nhân, phu nhân Trịnh Thị Liên hiệu Diệu Tuyên Chân nhân, Nguyễn Thị Canh hiệu Diệu Hoa Chân nhân cúng 3 quan.
Cung tần Phan Thị Uẩn hiệu Diệu Hiền Chân nhân, ở xã Thu Hoạch huyện Thiên Lộc cúng 2 quan.
Cung tần Vũ Thị Yến hiệu Viên Thông Chân nhân ở thôn Đan Minh, xã Biện Hạ, huyện Cẩm Thủy cúng cổ tiền 5 quan. Thân mẫu Hà Thị Bạch hiệu Diệu Thanh Chân nhân cúng cổ tiền 5 quan, em trai Phạm Bá Vượng cùng vợ là Trần Thị May cúng cổ tiền 2 quan.
Cung tần Vương Thị Ngọc Cha hiệu Diệu Lộc Chân nhân ở xã Hương Canh, huyện Đan Phượng cúng cổ tiền 2 quan.
Cung tần Nguyễn Thị Hân ở xã Xích Đằng, huyện Kim Động cúng cổ tiền 2 quan .
Thiền trưởng Nguyễn Thế Khang tự Trần Huyền hiệu Đạo Thắng Chân nhân, Thiền tăng tự Đạo Nhẫn Chân nhân.
Cùng thập phương công đức không tả hết .
Niên hiệu Chính Hòa thứ 7 (1686) tháng ba nhuận ngày tốt.
BỤT TẠO THẾ TÔN BIA KÝ
(Phiên âm )
Đại Việt quốc, tả phủ Luân Quận công, quận phu nhân quán Thiệu Thiên phủ, Vĩnh Phúc huyện Sóc Sơn, xã hưng công hội chủ. Thần Trịnh Thị Ngọc Du hiệu Diệu Hương Viện Kim Chân nhâ, thân mẫu Trịnh Thị Liên hiệu Diệu Hồng Trưởng Thượng Chân nhân.
Dục sung thắng tự hưng tạo kim dong trang châu tố hội, hoàn hảo viên thành .
Cung Thiên Trù tam tượng Thiên Tôn, phụng Hương Tích thập nhất hương tượng.
Vĩnh di hồng phúc, phúc diễn ức niên, bia ký hậu lai, vạn tải vĩnh tăng.
Vịnh Thịnh nguyên niên.
Ất dậu niên (1705) thập thất nguyệt cốc nhật.
Bản dịch
BIA GHI VIỆC TẠO TƯỢNG
Đại Việt quốc tả phủ Luân Quận công; Quận phu nhân ở xã Sóc Sơn, huyện Vĩnh Phúc, phủ Thiệu Thiên là Trịnh Thị Ngọc Du hiệu Diệu Hương Viên Kim Chân nhân cùng mẹ là Trịnh Thị Liên hiệu Diệu Hồng Trưởng Thượng Chân nhân.
Dốc long vào việc chùa, đã tạo đúc tượng và sơn phủ thếp vàng điểm ngọc rất tốt đẹp, công việc đã xong. Nay:
Cung ba pho tượng Thiên Tôn ở ngoài chùa Thiên Trù.
Phụng dâng mười một pho tượng ở động Hương Tích.
Công của viên thành để lại hồng phúc tiếc nối nghìn năm. Tạc bia để lại với cảnh chùa cùng chư tăng dài lâu.
Niên hiệu Vĩnh Thịnh năm thứ nhất. Năm Ất Dậu tháng mười một ngày tốt.
024 6670 8683 hoặc 0968 742 813
Tour chùa Hương – Tam Chúc hàng ngày | Nhà nghỉ | Khách sạn
Nhà hàng | Đò thuyền | Đặt đồ lễ | Viết sớ chữ nho
